شبکه ملی سازمان های مردم نهاد حوزه ایدز

بار ویروسی اشاره به مقدار ویروس HIV دارد که شما در بدن خود دارید.

بار ویروسی بالا و تعداد کم سلول‎های CD4 به آن معناست که خطر انتقال ویروس HIV به فرزند بالاست و همچنین ریسک بیمار شدن شما نیز بیشتر خواهد بود. اما حتی اگر میزان بار ویروسی کم شود، هنوز هم احتمال انتقال ویروس به فرزند وجود دارد.

HIV از طریق مایعات بدن مانند خون و منی وارد جریان خون می‎شود. وقتی وارد خون شد، به سلول‎های CD4 حمله کرده و آن‎ها را از بین می‎برد. CD4 سلول‎های مربوط به سیستم ایمنی هستند. وقتی این سلول‎ها تخریب شوند، بدن قادر به مبارزه با بیماری‎ها نخواهد بود.

ایدز وقتی اتفاق می‎افتد که تعداد سلول‎های CD4 به زیر حد معینی سقوط کند و شخص به بیماری‎هایی مبتلا شود که در حالت معمول سیستم ایمنی انسان می‎تواند با این بیماری‎ها مبارزه کند. این بیماری‎ها عبارت است از پنومونی، برخی از انواع سرطان‎ها و عفونت‎های مضر.

قبل از اینکه عفونت HIV بتواند به ایدز تبدیل شود، ماه‎ها و یا سال‎ها زمان می‎برد. اگر فرد در این مدت تست ندهد ممکن است حتی متوجه HIV در خون خود نباشد، تا این‎که مریض شود.

HIV می‎تواند کنترل شود اما درمان قطعی ندارد. داروهای ضد HIV می‎تواند به افراد کمک کند تا مدت‎ها سلامت خود را حفظ کنند و شانس انتقال ویروس به دیگران را کاهش یابد. اما شواهدی مربوط به واکسن پیشگیری از عفونت HIV در دست نیست.

رابطه جنسی بدون استفاده از کاندوم (محافظت نشده) / تزریق خون و یا فرآورده‎های خونی آلوده / از مادر مبتلا به جنین در طول حاملگی / زایمان و شیردهی / استفاده از وسایل تزریق مشترک که قبلا توسط یک فرد مبتلا استفاده شده است.

رابطه‎ای که در آن یک فرد به اچ‎آی‎وی مبتلا باشد و دیگری نباشد به آن رابطه ناهمگون می‎گویند. اگر زوج‎های ناهمگون رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشد خطر انتقال وجود دارد. اما با استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی مهبلی، مقعدی و دهانی خطر تا حد زیادی کاهش می‎یابد. هر دو شریک در رابطه جنسی ناهمگون باید برای جلوگیری از ابتلا یکدیگر به اچ‎آی‎وی متعهد باشند.

ابتلا از طریق رابطه جنسی دهانی امکان پذیر است، اما خطر ابتلا در آن از خطر ابتلا در رابطه جنسی مهبلی یا مقعدی محافظت نشده با یک مرد یا زن بسیار کمتر است. اگر در هنگام رابطه جنسی دهانی، منی فردی که به اچ‎آی‎وی آلوده است وارد دهان فردی شود که دارای زخم لثه یا بریدگی در درون دهان خود است، احتمال ابتلا آن فرد به اچ‎آی‎وی وجود دارد. احتمال این که یک مرد یا زن در طول رابطه جنسی دهانی به اچ‎آی‎وی مبتلا شود پایین است، زیرا بزاق دارای ویروس اچ‎آی‎وی نیست. اما اگر شخص دریافت کننده رابطه جنسی دهانی در دهان خود بریدگی داشته باشد یا لثه‎های او زخم شده باشند، احتمال انتقال اچ‎آی‎وی تا حدی افزایش می‎یابد.

تحقیقات نشان داده است که گاهی اوقات در مایع قبل از انزال مقدار زیادی ویروس اچ‏‎آی‏‎وی وجود دارد، اما تشخیص این که آیا اچ‎آی‎وی به مقدار کافی برای ابتلا وجود دارد یا نه امری دشوار است. هر فرد برای محافظت از خود در برابر اچ‎آی‎وی یا هر بیماری آمیزشی دیگر بهتر است رابطه جنسی ایمن داشته باشد یعنی از کاندوم استفاده نماید.

در بوسیدن درون دهان خطر بسیار کمی از ابتلا به اچ‎آی‎وی وجود دارد. در بزاق مقدار اچ‎آی‎وی بسیار ناچیز است و برای انتقال آن کافی نیست. تنها یک مورد ثبت شده از ابتلا فرد به اچ‎آی‎وی از طریق بوسیدن وجود دارد، و آن هم به دلیل قرار گرفتن در معرض خون آلوده در طول بوسیدن درون دهانی بوده است. اگر در درون دهان شما یا شریکتان خون وجود داشته باشد، باید تا بند آمدن خون از بوسیدن پرهیز کنید.

احتمال ابتلا زنان هم‎جنس‎گرا یا دوجنس‎گرا در طول رابطه جنسی بالا نیست. تعداد بسیار کمی از زنان در طول رابطه جنسی با یک زن دیگر اچ‎آی‎وی را انتقال داده‎اند، اما از نظر تئوری اگر مایعات مهبلی یا خون بدن فرد مبتلا وارد مهبل شریکش شود (شاید خون روی انگشت یا وسایل کمک جنسی)، امکان ابتلا او به اچ‎آی‎وی وجود دارد.

ه دلیل وجود عضله قوی در مدخل مقعد، تماس‌های مقعدی با فشار بیشتری صورت می‎گیرد در نتیجه احتمال خراشیدگی و پارگی این ناحیه بیشتر است. _ از طرفی مخاط ناحیه انتهایی روده (قبل از مقعد) شکننده بوده و در تماس‌های مقعدی احتمال آسیب پذیری، صدمه و پارگی آن بیشتر است. _ چون ناحیه انتهایی روده بسیار آلوده است این ناحیه سیستم دفاعی قوی دارد و تعداد زیادی از سلول‌های دفاعی بدن (لنفوسیت) در آن وجود دارد. این سلول‎های دفاعی گیرنده‎هایی دارند تا ویروس‎ها از جمله اچ‎آی‌‎وی به آن بچسبد. بعد از چسبیدن ویروس به این سلول‎های دفاعی، آنها به راحتی وارد سلول‎های فوق شده و به سرعت تکثیر پیدا می‎کنند و سلول‌های دفاعی را از بین می‎برند. - همچنین در رابطه جنسی فاعلی نیز احتمال ابتلا وجود دارد، اما درصد آن نسبت به رابطه جنسی مفعولی کمتر است.

اگر وسایلی که در این محیط‎ها استفاده می‎شوند و آلوده به خون می‎شوند بعد از هر بار مصرف استریل نشوند یا از وسایل یک بار مصرف استفاده نشود خطر انتقال اچ‎آی‎وی وجود دارد. در هر حال افرادی که خال‎کوبی و سوراخ کردن بدن انجام می‎دهند، باید یک سری اقدامات را رعایت کنند که برای جلوگیری از انتقال بیماری‎های ویروسی خونی مانند هپاتیت C و B و اچ‎آی‎وی، طراحی شده‎اند، و به آن‎ها “اقدامات پیشگیرانه جهانی” می‎گویند. وقتی که به آرایشگاه می‎روید احتمال انتقال وجود ندارد اما اگر جایی از بدنتان ببرد و خون آلوده از طریق زخم خارج شود احتمال دارد ویروس منتقل شود. ریش‎تراش‎های سنتی که توسط آرایشگران استفاده می‎شوند اکنون دارای تیغ های قابل تعویض هستند که تنها یک بار استفاده می‎شوند و بدین طریق احتمال انتقال بیماری‎های ویروسی خونی را از بین می‎برد.

احتمال قرار گرفتن کارکنان سلامت در معرض ابتلا به اچ‎آی‎وی بسیار پایین است، مخصوصا زمانی که اقدامات پیشگیرانه جهانی مراقبت سلامت و احتیاطات همه جانبه استاندارد را رعایت کنند. تماس عادی روزانه هیچ فردی از جمله کارکنان سلامت را در معرض ابتلا به اچ‎آی‎وی قرار نمی‎دهد. خطر اصلی برای این افراد احتمال جراحت آن‎ها از طریق سوزن یا سایر وسایل تیز آلوده به خون مبتلا به ویروس است. تخمین زده شده است که خطر ابتلا از طریق سر سوزن کمتر از ۱ درصد است. به عنوان مثال در بریتانیا تنها ۵ مورد مستند از ابتلا به اچ‎آی‎وی به دلیل محیط کاری در محیط‎های مراقبت سلامت وجود دارد، آخرین آن در سال ۱۹۹۹ بوده است. در آمریکا تا سال ۲۰۰۶ تنها ۵۷ مورد مستند از انتقال اچ‎آی‎وی به دلیل محیط کاری ثبت شده است. خطر انتقال اچ‎آی‎وی از طریق سر سوزن در صورتی که جراحت عمیق باشد و بیمار مربوطه بار ویروسی زیاد داشته باشد، یا اگر ابزار تیز به طور محسوسی به خون آلوده شده باشد، بیشتر است.

تحقیقات ثابت کرده است که انتقال اچ‎آی‎وی از این طریق بسیار پایین است. تعداد بسیار کمی از افراد در محیط‎های مراقبت سلامت در نتیجه پاشیدن خون به درون چشم‎هایشان به اچ‎آی‎وی مبتلا شده‎اند. احتمال ابتلا در صورت ورود خون به دهان حتی کمتر است. پوشش درون دهان بسیار نفوذ ناپذیر است، بنابراین تنها در صورتی که در دهان یا گلو زخم باز یا التهاب وجود داشته باشد (اگر خون فرو داده شود)، اچ‎آی‎وی می‎تواند وارد جریان خون شود. حتی در این صورت مقدار خونی که وارد بدن شده باید زیاد باشد (آن مقدار که به راحتی دیده شود و بتوان آن را مزه کرد) و خون تازه بوده باشد و مستقیما با محل بریدگی یا تورم تماس داشته باشد تا احتمال انتقال وجود داشته باشد. اچ‎آی‎وی توسط بزاق رقیق می‎شود و زمانی که فرو داده شود به راحتی توسط اسید معده از بین می‎رود.

ابتلا به اچ‎آی‎وی از این طریق غیر معمول است. تنها چند مورد هستند از انتقال اچ‎آی‎وی از طریق گاز گرفتن وجود دارد. در این موارد خاص پارگی و آسیب شدید بافت و وجود خون گزارش شده است.

خیر. اچ‎آی‎وی ویروس نقص دستگاه ایمنی انسان‎هاست. تنها بر روی انسان‎ها تاثیر می‎گذارد. برخی از انواع دیگر ویروس‎های نقص دستگاه ایمنی وجود دارد که بر روی گربه‎ها و سایر آغازی‎ها تاثیر می‎گذارد، مانند ویروس نقص دستگاه ایمنی فلاین (FLV) یا ویروس نقص دستگاه ایمنی سیمیان (SLV). این ویروس‎ها برای انسان خطری ندارند. برخی افراد از این نگران هستند که اگر حیوانی که قبلا یک فرد مبتلا را زخمی کرده باشد آن‎ها را نیز زخمی کند بیماری به آن‎ها منتقل می شود. مواردی از این نوع انتقال وجود ندارد.

خیر. انتقال اچ‎آی‎وی از این طریق ممکن نیست. پشه زمانی که خون یک نفر را می‎مکد از خون فرد قبلی که او را گزیده وارد خون فرد جدید نمی‎کند. تنها چیزی که یک پشه وارد می‎کند بزاق دهانش است که به عنوان تسهیل کننده عمل می‎کند و تغذیه را برای او آسان‎تر می‎کند.

اچ آی وی از طریق رابطه جنسی محافظت نشده، تزریق مشترک با فرد مبتلا، تزریق خون آلوده و از مادر مبتلا به جنین و در طول حاملگی، زایمان و شیردهی منتقل می‎شود. اچ‎آی‎وی از طریق تماس‎های روزمره اجتماعی منتقل نمی‎شود.

اگر از وسایل تزریق مشترک با یک فرد آلوده به ویروس استفاده کند، احتمال ابتلا به اچ‎آی‎وی وجود دارد. اگر خون آلوده در محفظه سوزن و یا سرنگ بماند، نفر بعدی که از آن استفاده کند خون به درون جریان خون او راه پیدا می‎کند. ضدعفونی کردن ابزارها بین هر تزریق خطر انتقال ویروس را کاهش می‎دهد، اما آن را کاملا از بین نمی‎برد. برای اطلاعات بیشتر به مطالب ما درباره‎اچ‎آی‎وی و مصرف کنندگان مواد مخدر و یا اچ‎آی‎وی و گروه‎های در معرض خطر مراجعه کنید.

یک زن مبتلا به اچ‎آی‎وی می‎تواند ویروس را به جنین قبل یا در حین زایمان منتقل کند. اچ‎آی‎وی در زمان شیردهی نیز منتقل می‎شود. اگر یک زن بداند که به اچ‎آی‎وی مبتلا است می‎تواند داروهایی مصرف کند که تا حد زیادی خطر انتقال ویروس به فرزندش را کاهش می‎دهند. روش‎های دیگری که می‎توانند خطر انتقال را کاهش دهند، سزارین و خودداری از شیردهی هستند. در ایران توصیه بر این است تا مادران مبتلا به فرزند خود شیر ندهند.

بعضی از افراد از طریق دریافت خون آلوده مبتلا شده‎اند. اما در حال حاضر در اکثر کشورها خون‎های انتقالی برای عدم آلوده بودن به اچ‎آی‎وی آزمایش می‎شوند. در کشورهایی که آزمایش اچ‎آی‎وی بر روی خون‎های انتقالی صورت می‎گیرد، در شرایط فعلی ابتلا به اچ‎آی‎وی از طریق انتقال خون بسیار نادر است. فرآورده‎های خونی، مانند آن‎هایی که توسط افراد هموفیلی استفاده می‎شوند، امروزه برای ایمن شدن گرما درمانی می‎شوند. اهدا خون در یک مرکز اهدا خون معتبر خطری به همراه ندارد، زیرا تمامی ابزارها بایستی استریل شده باشند و سوزن‎هایی که با آن‎ها خون گرفته می‎شود یک بار مصرف هستند.

در حالی که اچ‎آی‎وی مدت زمان کمی در خارج از بدن زنده می‎ماند، گزارشی از انتقال اچ‎آی‎وی از طریق پاشیده شدن لکه‎های کوچک خون، منی و یا مایعات بدنی وجود دارد. این بدین خاطر است که اچ‎آی‎وی زمانی که در معرض هوا قرار می‎گیرد سریعا می‎میرد، و ترشح مایعات نیز زمانی فرد را مبتلا می‎کند که به درون جریان خون راه پیدا کند. دانشمندان توافق دارند که اچ‎آی‎وی به خوبی نمی‎تواند در محیط دوام بیاورد، و احتمال انتقال محیطی آن بسیار دور از ذهن است. برای کسب اطلاعات در زمینه مقاومت اچ‎آی‎وی، مطالعات آزمایشگاهی معمولا از ویروسی آزمایشگاهی با تراکم بالا استفاده می‎کند. اگر چه این تراکم اچ‎آی‎وی تحت شرایط کنترل شده، می‎تواند برای روزها یا هفته ها زنده بماند، مطالعات نشان داده است که کم‎کردن تراکم اچ‎آی‎وی، عفونت‎زایی آن را در چند ساعت بین ۹۰ تا ۹۹ درصد کاهش می‎دهد. از آنجایی که تراکم ویروس در خون یا نمونه‎ها نسبت به نمونه آزمایشگاهی کمتر است، خطر واقعی ابتلا به اچ‎آی‎وی از طریق مایعات خشک بدنی نزدیک به صفر است. نتایج نادرستی که از مطالعات آزمایشگاهی گرفته شده است برخی از افراد را بدون هیچ دلیلی حساس کرده است.

حتی اگر آزمایش نشان دهد که سطح اچ‎آی‎وی در خون شما بسیار پایین است، ویروس کاملا از بین نرفته و هنوز می‎توانید آن را انتقال بدهید. برخی از داروها نمی‎توانند به درستی به اندام‎های جنسی نفوذ کنند و آن تاثیری را که بر روی ویروس در خون می‎گذارند در آنجا نمی‎توانند بگذارند. این بدین معناست که اگر آزمایش خون شما مقدار ویروس فعال کمی را در خون نشان دهد، ممکن است ویروس در مایع منی و مایع مهبلی همچنان زیاد باشد. اگر بار ویروسی کم باشد احتمال انتقال نیز کم است اما شما همیشه باید اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهید.

احتمال سرایت از این نظر که وسایل با دقت استریل می‎شوند وجود ندارد. تاکنون کسی در ایران از راه دندانپزشکی به اچ‎آی‎وی مبتلا نشده است.

شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‎دهد خطر ابتلا به اچ‎آی‎وی در رابطه جنسی با جنس مخالف، در مردانی که ختنه شده‎اند نسبت به آنهایی که نشده‎اند نصف است. اما ختنه شدن، یک مرد را در برابر اچ‎آی‎وی مصون نمی‎کند، بلکه احتمال ابتلا وی را کاهش می‎دهد.

در صورتی که رابطه جنسی شما محافظت شده نباشد و کمتر از 72 ساعت بگذرد هرچه سریعتر به مرکز مشاوره بیماری‎های رفتاری مراجعه کنید تا در صورت نیاز برای پیشگیری از ابتلا به اچ‎آی‎وی برای شما درمان پیشگیرانه آغاز شود.